Vượt qua nhiều tác phẩm ăn khách, cuốn sách “Cây cam ngọt của tôi” trở thành 1 trong những cuốn sách bán chạy nhất năm 2020 của Nhã Nam. Đến nay, đây vẫn là một trong những cuốn văn học nước ngoài được yêu thích, đón đọc nhiều nhất. Chỉ với 300 trang sách, tác giả José Mauro de Vasconcelos đã đưa người đọc đến với thế giới ẩn ức, đầy màu sắc của trẻ thơ..
Trong bài viết này, hãy cùng https://haiyen.life/ tìm hiểu thế giới ấy nhé. Bạn có thể giải mật mã nhiều điều, nhiều câu hỏi về trẻ nhỏ rất thú vị đấy.
Nội dung bài viết
Đôi dòng về tác giả & tác phẩm
Tác giả
José Mauro de Vasconcelos là một nhà văn người Brazil với 2 dòng máu Ấn Độ, Bồ Đào Nha. Sở hữu khả năng kể chuyện tuyệt vời, ông đã vận dụng chúng cùng kinh nghiệm sống, trí tưởng tượng để viết tiểu thuyết từ năm 22 tuổi.
Tác giả José Mauro de Vasconcelos
Cuốn tiểu thuyết đầu tiên José Mauro de Vasconcelos ra mắt là “Banana Brava”. Nhưng chỉ đến khi “Cây cam ngọt của tôi” trình làng, tác giả mới trở thành cái tên sáng giá.
Ra mắt lần đầu tiên vào năm 1968, cuốn tiểu thuyết này nhanh chóng gây ấn tượng mạnh trên văn đàn. Cuốn sách tái hiện lại cuộc sống của chính mình và những cú sốc đầu đời ông phải chịu đựng trong suốt thời thơ ấu với những thay đổi đột ngột, liên tục.
Mang hơi hướng tự truyện, phần nào nó thể hiện lại chính tuổi thơ của tác giả. Ngôn ngữ giản dị, chân thực, những nhân vật gần gũi khiến cuốn sách dễ đọc hơn. Thậm chí, nó còn được đưa vào giảng dạy tại các trường tiểu học ở Brazil và là tác phẩm bán chạy nhất trong suốt lịch sử văn học của đất nước này.
Năm 1980, truyện được chuyển thể thành phim truyền hình. Và đến năm 2013, phim được đạo diễn Marcos làm lại một lần nữa với những tình tiết sống động, thân thuộc.
Nội dung trong phần này có tiết lộ tác phẩm. Bạn nên cân nhắc trước khi đọc!
Liệu cuộc đời có đáng sống hay không?
Cuốn sách này bắt đầu với lời đề tặng đặc biệt của tác giả dành cho những người thân của mình:
“Tưởng nhớ em trai Luis (vua Luis) và chị gái Gloria của tôi. Luis đã từ bỏ cuộc sống khi mới ở tuổi 20, và Gloria cũng làm thế ở tuổi 24. Vì họ nghĩ rằng cuộc đời này không đáng sống”.
Cuốn sách là những dòng tự truyện đau đớn, đầy ám ảnh
Cứ như vậy, toàn bộ cuốn tiểu thuyết là một hành trình để độc giả và chính bản thân tác giả đi tìm câu trả lời cho câu hỏi: “Liệu cuộc đời có đáng sống hay không?”
Zezé – cậu bé 5 tuổi với đầy những suy nghĩ “hơn tuổi”
Nội dung cuốn sách xoay quanh cậu bé Zezé 5 tuổi. Sinh ra, sống trong một gia đình nghèo nhiều con, cậu bé có đầy đủ sự hoạt bát, tinh nghịch, nhanh nhẹn hơn bình thường đúng với lứa tuổi trẻ thơ của mình. Cậu luôn luôn nuôi ước mơ trở thành một nhà thơ trên cổ thắt nơ bướm lịch lãm.
Nhưng do hoàn cảnh gia đình, cậu bé cũng sớm có những suy nghĩ già dặn, sự thông minh hiếm gặp. Không có gì ngạc nhiên khi Zezé có nhiều suy nghĩ khác thường, phức tạp hơn hẳn những đứa trẻ 5 tuổi khác.
Truyện về hành trình của Zezé thật tuyệt vời
Cha mẹ Zezé đi làm rất nhiều thời gian, họ không có nhiều lúc ở bên con cái mình. Zezé liền tự nghĩ ra những trò vui vẻ và tận hưởng chúng. Cậu bé có đủ trò độc đáo, chơi khăm hàng xóm, bạn bè. Vì vậy, anh chị thường nghĩ Zezé là một cậu bé hư. Chỉ chị gái Gloria luôn bảo vệ cậu bé và em trai Luis sẽ đồng hành với Zezé trong mỗi trò chơi.
Khoảng sân sau nhà Zezé có những chuồng gà, cây cối, mương nước… Dưới cái nhìn thuần khiết, 2 anh em Zezé biến chúng thành một sở thú nhỏ, đôi khi là cả rừng rậm Amazon, hay Châu Phi huyền bí.
Cây cam ngọt xuất hiện khi Zezé và gia đình chuyển nhà. Cậu bé tìm thấy một cây cam ngọt nằm yên lặng ở khoảng sân sau nhà.
Bạn đầu Zezé quá nhỏ nên không thể leo lên cây cam. Sau đó, cậu phát hiện ra rằng bản thân có thể kể chuyện, giao tiếp với cây cam. Từ đó, cây cam ngọt ngào trở thành một người bạn đặc biệt, luôn lắng nghe Zezé.
Đọc những tâm sự của Zezé, người đọc sẽ thấy xót xa, đau đớn thay cho cậu khi bị chín ép bởi gia đình mình. Những trận đòn roi, sự thiếu thốn dường như là thứ ngôn ngữ duy nhất người nhà dùng để giao tiếp với cậu bé.
Cây cam ngọt như một người bạn xuất hiện đúng lúc
Chính vì vậy, sâu thẳm trong tâm hồn bé bỏng Zezé đã sớm trưởng thành. Và cậu bé đáng thương hiểu chuyện đến mức độ đau lòng.
Có những lúc tuyệt vọng, Zezé đã nghĩ đến việc tự tử, kết thúc cuộc đời còn rất trẻ của mình. Cậu nghĩ rằng, đó là cách chấm dứt cuộc sống khốn khổ, nặng đòn roi vô lý. Đáng sợ nhất là nhiều khi cậu còn có suy nghĩ đau đớn về việc trả thủ, giết đi một ai đó để giải tỏa cảm xúc của bản thân.
Một ngày kia, Zezé gặp được ông bác. Ông cho cậu bé biết thế nào là sự yêu thương, trìu mến, cảm giác ấm áp.
Cùng với “ông bác” đó, cũng có rất nhiều chi tiết ngọt ngào giúp người đọc cảm thấy ấm lòng. Chính sự ấm lòng đó giúp Zezé bình an lại, đủ can đảm sống tiếp những ngày mới, còn hy vọng.
Mọi chuyện được tác giả miêu tả, dẫn dắt một cách vô cùng khéo léo. Trong mỗi trang thơ, bạn đọc có thể từng bước đi, khám phá tình người hồn hậu. Ít thôi, nhưng nó giúp chúng ta nhận ra rằng đâu đó luôn tồn tại yêu thương, sự hồn hậu của con người đằng sau cái nền của sự bất hạnh.
Review sách Cây cam ngọt của tôi
Yêu thương đâu phải bằng “cho roi cho vọt”
Với những đứa trẻ 5 tuổi, nhiều phụ huynh vẫn cho rằng chúng chẳng biết gì. Còn với cha mẹ Zezé, em phải biết hết. Nếu không đòn roi sẽ dạy cho em biết.
Cũng có thể, đâu đó trong suy nghĩ của cha mẹ Zezé – những người chỉ ước mong có đủ cơm ăn áo mặc cho gia đình, điều đó đúng. Họ bận bịu, nhiều đau khổ đến mức chẳng còn thời gian hay sức khỏe để cảm nhận trẻ nghĩ gì. Họ chỉ cần những đứa con “biết nghe lời”, ở đó, để họ chuyên tâm kiếm sống giúp cả nhà tồn tại.
Zezé đã bị đòn nhiều đến mức không tưởng được
Chẳng phải ngẫu nhiên, Zezé lại đón nhận đòn roi nhiều đến thế. Mỗi 1 roi vụt xuống, Zezé lại có thêm cô đơn, uất hận dồn dập nén vào tim. Zezé từng cám cảnh thốt lên rằng:
Hôm nay đã bị đòn ba lần.
Chỉ là vì không ai yêu thương em hết, mọi người trút hết giận dữ của mình lên em.
Với một đứa trẻ, không chỉ cần bữa ăn
Bạn biết không, với một đứa trẻ thì không chỉ cần bữa ăn là đủ. Thế giới của chúng còn cần đến hào quang, ánh sáng của tình thương.
Những trận roi vụt xuống không khiến đứa trẻ hiểu hơn rằng mình đúng hay sai. Chúng chỉ cảm thấy mình không được yêu thương.
Và những suy nghĩ tiêu cực tất yếu sẽ đến. Và điều đó thật đớn đau khi chúng phải đón nhận khi còn chưa có thời gian để trưởng thành.
“Anh chẳng có gì tốt cả. Một thằng bé hư, hư thật sự… Chỉ thế thôi.” – Zezé đã buồn bã tự nhận như vậy đó.
“Em nghĩ tốt nhất ngày mai một chiếc xe hơi trên đường quốc lộ cán chết em đi cho rồi.”
Chẳng có gì đau đớn hơn một đứa trẻ nghĩ rằng nó hư, và nó chẳng được yêu thương, không một ai cần nó. Và điều đó khiến nó tuyệt vọng đến mức mong bị một chiếc xe hơi cán chết cho rồi.
Không phải chỉ có Zezé nghĩ thế, biết bao nhiêu đứa trẻ có cha mẹ nhưng không hề tin mình được yêu thương. Thậm chí, chẳng ít bé chỉ mong mình ốm thường xuyên để được cha mẹ đối xử một cách nhẹ nhàng hơn.
Zezé đã từng có suy nghĩ uất hận đến tàn độc về việc giết chết người đã trút đòn roi lên mình. Cậu đã nói:
“Cha đánh cháu thậm tệ ông Bồ ạ. Nhưng cũng chẳng sao”, “Cháu sẽ giết ông ấy”.
Và khát khao được yêu thương mạnh mẽ trong cậu bé Zezé
Thế nhưng, điều ngọt ngào là ngay đến cách định giết bố, Zezé cũng thể hiện khao khát được yêu thương mạnh mẽ đến tuyệt vọng trong mình.
“Không phải giết ông ấy có nghĩa là chộp lấy khẩu súng lục của Buck Jones và bắn bùm! Không cần phải thế. Ông có thể giết một người nào đó trong trái tim ông. Không yêu người đó nữa. Và thế là một ngày nào đó người đó sẽ chết.”
Đơn giản chỉ là không yêu bố nữa, để ông ấy tự chết đi trong lòng mình. Cái ý tưởng “tàn độc” này không đáng trách, ngược lại, nó đau đớn đến mức đủ sức bóp nghẹt trái tim của bạn đọc đến mức cùng cực.
Không ai tưởng tượng nổi những dòng trên lại là suy nghĩ của một đứa bé 5 tuổi. Nhưng bạn biết không, nếu một đứa trẻ khao khát được yêu thương lại chỉ nhận về sự cay nghiệt, chúng có thể suy nghĩ theo một cách không tưởng đấy.
Thế giới trẻ thơ vẫn đong đầy yêu thương và mộng mơ không hồi kết
Cho dù cuộc sống luôn ngập trong suy nghĩ tiêu cực, Zezé vẫn luôn giữ tình yêu, mộng mơ trong trái tim mình. Rất nhiều.
Bông hoa xinh đẹp cho cô giáo Cecilia, một gói thuốc lá cho bố, và cả sự dịu dàng của Zezé dành cho em trai đều tuyệt đẹp. Chúng xuất phát từ một trái tim tràn ngập tình yêu dù vẫn luôn chịu ấm ức với những trận đòn không lý do, không hồi kết.
Tình yêu Zeze dành cho vua Luis thực sự là tình yêu của một thiên thần
Điều ngọt ngào như những trái cam là Zezé luôn yêu quý em trai của mình bằng cả một trái tim, một tình yêu thương vô điều kiện. Thậm chí, tình yêu đó có thể sẵn sàng đánh đổi bằng bất kỳ điều gì:
“Khi nào lớn, anh sẽ mua một chiếc xe thật ngầu giống như xe của Manuel Valadares vậy. Em nhớ không, ông người Bồ Đào Nha đã có lần đi qua chỗ chúng ta ở ga tàu khi ta đang vẫy chào tàu Mangaratiba ấy. Chà, anh sẽ mua một chiếc xe đẹp như thế đấy, và chất đầy quà cho riêng em…”.
Những ước mơ ngập tràn yêu thương trong trái tim đầy rẫy tổn thương
Trong ước mơ của bé Zezé, chúng ta sẽ luôn tìm được hình ảnh của Luis, người mà Zezé vẫn gọi là vua, là thiên thần của mình.
“Tại sao Chúa không yêu tôi? Đến cả con bò và con lừa trong máng cỏ còn được Ngài thương. Nhưng tôi thì không. Ngài đang trừng phạt tôi bởi vì tôi là con trai của quỷ. Ngài đang trừng phạt bằng cách không tặng quà cho em trai của tôi. Nhưng điều này thật không công bằng với Luís, nó là một thiên thần. Không một thiên thần nào trên thiên đường có thể tuyệt vời hơn nó…”
Zezé đã tạo ra một thế giới kỳ diệu bằng đầu óc tưởng tượng của mình, và dành nó cho em trai. Ở đó, cậu bé Zezé đáng thương có thể làm bất kỳ điều gì, và sẵn sàng làm mọi thứ để em trai cười vui.
Hình ảnh Zeze và ông Bồ trong phim chuyển thể
Cái chuồng gà cũ thông qua lăng kính của 2 anh em bỗng dưng trở nên vui nhộn. Chúng trở thành chuồng chim sặc sỡ, hấp dẫn bên trong vườn bách thú.
“Nhìn kìa, những con vẹt thường, vẹt đuôi dài, vẹt Nam Mỹ với đủ mọi màu sắc kìa. Những con lông sặc sỡ ở đằng kia là vẹt Nam Mỹ đỏ.”
Khi quá tuyệt vọng, Zezé vẫn cần những người bạn. Và em tự tìm ra những người đó trong thế giới tưởng tượng của mình.
Thậm chí, 1 cái cây nhỏ nhoi cũng trở thành người bạn thú vị, luôn lắng nghe Zezé và chơi đùa cùng cậu bé.
“Ngồi lên cành của tớ đi.”
Tôi làm theo.
“Nào, lắc lư người và nhắm mắt lại.”
Tôi làm như cây cam nói.
“Cậu nghĩ sao? Cậu đã bao giờ có con ngựa nào oách hơn chưa?”
Chúng ta – những người lớn nên trở thành cây cam ngọt của con trẻ
Bạn biết vì sao Zezé lại yêu thích cây cam ngọt đến thế? Tại sao cậu lại coi nó là tri kỷ, cùng tâm sự, chơi đùa dù nó chỉ là một cái cây vô tri không?
Vì sao Zezé lại luôn yêu quý ông Bồ và coi ông như cha. Dù ông không sinh ra Zezé, cũng không nuôi Zezé? Vì sao Zezé lại yêu thương em bé Luis một cách tuyệt vời trong tuyệt vọng đến thế?
Có lẽ, đó chính là kết quả của sự trao nhận tình yêu thương một cách đầy tự nhiên, bản năng nhẹ nhàng. Những người không hiểu Zezé như cha, anh trai đều coi cậu bé là một con quỷ nhỏ lắm mưu mẹo, một đứa trẻ hư. Nhưng những người như cô giáo, chị Gloria hay ông Bồ, em là một thiên thần luôn biết yêu thương và ngập tràn những điều kỳ diệu.
Khi bị coi là một đứa trẻ hư, đầu em đầy tiêu cực, tiêu cực cả với bản thân mình. Nhưng khi được yêu thương, em lại trao đi nhiều yêu thương hơn, một cách vô điều kiện.
Thế giới của 1 em bé nhỏ đơn giản là vậy đấy. Cái cho, cái nhận thật ngây ngô, đơn thuần. Và chìa khoá để người lớn chúng ta bước vào thế giới ấy chính là sự lắng nghe.
Cây cam ngọt của Zezé ở đó, lắng nghe em hàng ngày. Hay Luis vẫn luôn yêu thương anh trai Zezé của mình bằng tình yêu của một thiên thần nhỏ. Còn ông Bồ xuất hiện thật ấm áp, trìu mến để lắng nghe những ẩn ức trẻ thơ với một tấm lòng vị tha.
Cuốn sách là cảm hứng trong một bài hát nổi tiếng của IU
Và có lẽ, chính những điều đó đã khiến thế giới giông bão trong lòng Zezé lặng lại. Sau những phút rũ bỏ ẩn ức đó, Zezé đã lắng lòng lại, để cảm nhận thật rõ nét tình yêu xung quanh mình.
“Mọi người đều yêu cháu. Mẹ cháu, thậm chí cha cháu. Chị cháu Glória, Vua Luís…”
Những lời thủ thỉ đó của ông Bồ tựa như một tia nắng ấm, soi rọi trái tim đang thổn thức. Và chính những lời đó dạy cho em cách cảm nhận ngọt ngào về tình yêu mà em chưa được dạy bao giờ.
Chính vì vậy, Zezé đã thốt lên đầy chân thực và tha thiết:
“Ông là người duy nhất cháu thích, ông Bồ ạ. Người bạn duy nhất cháu có. Không phải vì ông cho cháu thẻ bài, soda, kẹo và bi… Cháu xin thề đó là sự thật”.
Bạn có nhận ra điều gì từ trong lời nói của Zezé không? Nó khiến mình nhận ra rằng, hoá ra cách bước vào tâm hồn trẻ thơ lại ngọt ngào và giản đơn đến thế.
Những đứa trẻ như Zezé đã lớn lên cùng đau đớn tổn thương. Nhưng chúng cũng giữ lại và mang theo mình những mộng tưởng thơ dại, những trò nghịch ngu, những cú tét đít đau đớn từ người lớn. Thậm chí, các em vẫn mang theo cả mất mát, đớn đau nhận được từ thế giới quanh mình.
Bạn biết không, dù tổn thương đến đâu những em bé đó vẫn giữ lại sự bao dung, niềm tin yêu về thế giới sau này. Chừng đó điều nghẹn chát làm nổi bật lên sự ngây thơ, khát khao được yêu thương đến mức đau lòng của Zezé và những đứa trẻ như em.
Đòn roi không chỉ là đớn đau về thể xác, nó còn là nỗi đau của một tâm hồn non dại không được dìu dắt và yêu thương đúng nghĩa
“Tôi không còn dính dáng gì đến những chàng cao bồi và người da đỏ nữa. Từ giờ trở đi tôi chỉ muốn xem phim tình cảm, với thật nhiều nụ hôn và những cái ôm, trong đó mọi người đều yêu quý nhau. Vì tôi chẳng được tích sự gì, sinh ra chỉ để bị đánh đập thôi, nên ít nhất tôi có thể xem những người khác yêu quý nhau.”
Đó là cách Zezé lựa chọn để đối diện với cuộc sống. Em tìm đến những cử chỉ yêu thương trong từng khắc khoải mong chờ. Và em đợi mong hơi ấm tình thương từ những người thân của mình.
Và cây cam ngọt trong câu chuyện này chính là hiện thân của nỗi khát khao được lắng nghe, thấu hiểu. Và nó cũng là bài học mà các bậc phụ huynh cần có để bắt đầu bước đi, dạy dỗ con cái.
Những trích dẫn hay trong Cây cam ngọt của tôi
Cuốn sách này đã trở thành cảm hứng cho rất nhiều bạn đọc. Và chỉ cần nhẹ nhàng nhặt ra một vài dòng, câu thoại, chúng ta sẽ có những trích dẫn độc đáo.
Dưới đây, mình xin giới thiệu một vài trích dẫn nổi bật nhất.
1.
Trích dẫn hay trong Cây cam ngọt của tôi
Mẹ ơi, đáng lẽ con không nên được tạo ra trên đời này
Ai đã ở trên đời, thì tức là người đó xứng đáng được sinh ra con ạ. Con cũng vậy.
2.
Trích dẫn hay trong Cây cam ngọt của tôi
“Tại sao người ta lại nói cho bọn trẻ biết nhiều chuyện như vậy trong khi chúng còn bé như thế?
Ông Bố yêu quý của cháu, sự thực là người ta đã cho cháu biết mọi chuyện quá sớm.”
3.
Trích dẫn hay trong Cây cam ngọt của tôi
“Vị chua chát của cái nghèo pha trộn với vị ngọt ngào khi khám phá ra những điều khiến cuộc đời này đáng sống”
4.
“Trái tim con người luôn phải đủ lớn để có chỗ cho Mọi thứ chúng ta yêu thương”
Trích dẫn hay trong Cây cam ngọt của tôi
5.
“Giờ đây tôi đã thực sự biết đớn đau là gì. Đớn đau không phải là bị đánh đến bất tỉnh. Đớn đau không đơn giản là bị một mảnh thuỷ tinh cứa rách chân phải khâu nhiều mũi ở hiệu thuốc. Đau đớn là thế này đây: toàn bộ trái tim tôi nhức nhối, và tôi phải mang nó xuống mồ.”
Lời kết
Cuốn sách này không chỉ là một câu chuyện. Nó còn là hành trình hướng thiện của một đứa trẻ, là cuộc chiến thu nhỏ diễn ra ở nơi chốn tận cùng tâm hồn. Ở đó, con người ta sẽ chống lại sự nhẫn tâm đau đớn của cuộc đời. Từ đó, bảo vệ sự ngây thơ, ngọt ngào của thế giới.
Bạn nên đọc cuốn sách tuyệt vời này, để hiểu những ẩn ức trẻ thơ đôi khi có thể đau đớn đến mức nào
Trải qua hơn nửa thế kỷ đồng hành cùng bạn đọc, Cây cam ngọt của tôi thực sự là một tác phẩm tuyệt vời. Đọc nó đi, và bạn sẽ cảm nhận được sự thổn thức về cuộc đời của những đứa trẻ đáng thương, nhưng vẫn đáng yêu. Và nó chính là giáo trình cơ bản dành cho chúng ta để đồng hành với con cái tốt hơn.
